Podstawowe badania na tarczycę
Badanie TSH, czyli oznaczenie stężenia hormonu TSH w krwi jest wstępnym, podstawowym testem w rozpoznaniu chorób tarczycy. Zlecanym przed wizytą u endokrynologa. Nawet niewielkie zmiany stężenia wolnych hormonów tarczycy (fT3 i fT4) wywołują znaczące, odwrotne zmiany poziomu TSH. Oznacza to, że kiedy hormonów tarczycy jest zbyt mało, stężenie TSH rośnie i odwrotnie.
Podstawowym badaniem krwi w kierunku tarczycy jest ocena poziomu hormonu tyreotropowego TSH – jest to pierwsze badanie przesiewowe!
TSH można wykonać przeważnie w każdym laboratorium medycznym, również prywatnie. Cena badania oscyluje wokół 15-20 zł. Na wynik czeka się zazwyczaj jeden dzień, wcześniej należy udać się do punktu pobrań w celu pobrania krwi w godzinach wczesno porannych. Najlepiej wybrać placówkę, która wykonuje badanie na miejscu bez konieczności transportu krwi.
Wynik badania TSH powinien mieścić się w przedziale 0,24 – 5 µIU/mL !
*normy laboratoryjne dla osób zdrowych, nie dotyczą kobiet w ciąży (norma do 2,5)
Podstawowe badania na tarczycę
Na podstawie stężenia hormonu TSH we krwi, które znajduje się na wyniku badania możemy wstępnie ocenić, czy tarczyca pracuje prawidłowo.
Jeżeli Twój wynik jest wyższy niż górna granica normy (powyżej 5 µIU/mL) – wskazuje to na prawdopodobieństwo niedoczynności tarczycy. Jeśli wynik TSH jest niższy niż 0,24 µIU/mL wskazuje to na nadczynność.
Rozszerzona diagnostyka tarczycy
Po stwierdzeniu nieprawidłowości w poziomie TSH wykonuje się szereg dodatkowych badań. Rozszerzona diagnostyka tarczycy obejmuje badanie hormonów tarczycy (fT3 i fT4), przeciwciał oraz parametrów biochemicznych, które zmieniają się pod wpływem zaburzeń metabolizmu.
BADANIA BIOCHEMICZNE
- Lipidogram (CHOL, HDL, LDL, TG)
Niedoczynność znacząco wpływa na stan równowagi lipidowej – hormony tarczycy są odpowiedzialne za metabolizm cholesterolu i triglicerydów. Kiedy stężenie hormonów tarczycowych spada zwiększa się stężenie cholesterolu całkowitego, cholesterolu frakcji LDL, triglicerydów oraz lipoprotein A i B. Natomiast stężenie cholesterolu frakcji HDL – może być zarówno obniżone, podwyższone lub w normie.
HORMONY
- Trójjodotyronina (T3)
- Wolna trójjodotyronina (fT3)
T3 w krwi znajduje się w postaci mieszaniny hormonu wolnego oraz związanego z białkami surowicy. Wolna T3 (fT3) jest niezwiązaną i biologicznie aktywną postacią, stanowiącą zaledwie 0.2‐0.4 % całkowitej T3. Zaletą oznaczania fT3 jest to, że jego stężenie nie zależy od właściwości i stężenia białek wiążących. Nie ma potrzeby dodatkowego oznaczania innych parametrów (wychwyt tyroksyny, TBG).
fT3 umożliwia ocenę stanu tarczycy, służy do odróżniania różnych form hipertyreoidyzmu oraz do identyfikacji pacjentów z tyreotoksykozą T3.
- Tyroksyna (T4)
- Wolna tyroksyna (fT4)
Wolna tyroksyna (fT4) jest fizjologicznie aktywną częścią tyroksyny. Jej oznaczenie stanowi bardzo ważny element rutynowej diagnostyki klinicznej. Wolne T4 (fT4) wraz z TSH stanowią podstawowe badania w przypadku podejrzenia tarczycy. Oznaczenie fT4 służy również do tmonitorowania terapii tyroesupresyjnej.
AUTOPRZECIWCIAŁA
- P/c.p. receptorom TSH (TRAB)
TRAb to przeciwciała przeciwko receptorowi tyreotropiny. Przeciwciała te „naśladują” hormon TSH i poprzez wiązanie się z receptorem TSH oraz stymulowanie lub hamowanie produkcji hormonów T3 i T4 – wywołują chorobę. Badanie przeciwciał TRAb jest pomocne w rozpoznaniu podłoża nadczynności tarczycy, autoimmunologicznej choroby Gravesa-Basedowa, poporodowym zapaleniu tarczycy oraz w przewidywaniu nawrotów choroby po leczeniu lekami przeciwtarczycowymi.
- P/c.p. peroksydazie tarczycowej (anty – TPO)
Anty-TPO to przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycowej (aTPO). Ich obecność w krwi jest charakterystyczna dla zapalenia tarczycy typu Hashimoto (występuje 90-100% pacjentów), choroby Gravesa-Basedowa, poporodowego zapalenia tarczycy czy pierwotnej niedoczynności tarczycy.
- P/c.p. tyreoglobulinie (anty – TG)
Wykonanie oznaczenia przeciwciał przeciw tyreoglobulinie (anty-Tg) jest wskazane przy podejrzeniu choroby Hashimoto, choroby Gravesa-Basedowa oraz w późnych powikłaniach u pacjentów z rakiem tarczycy.
Wczesne wykrycie problemów z tarczycą umożliwia podjęcie skutecznego leczenia, które polega na doustnym przyjmowaniu syntetycznych hormonów tarczycy.
W ten sposób uzupełniamy braki hormonów spowodowane przez niedoczynność, bądź zbijamy nadwyżkę hormonów w przypadku nadczynności. Badania na tarczycę z krwi stanowią bardzo ważny element diagnostyki gruczołu krokowego.
W celach profilaktycznych należy wykonywać badanie TSH raz na 12 miesięcy.
Bibliografia
[1] Gietka-Czernel M.: Postępy w laboratoryjnej diagnostyce czynności tarczycy, Postępy Nauk Medycznych 2/2008, s. 83-91.
[2] Lewiński A., Hilczer M., Smyczyńska J.: Nadczynność i niedoczynność tarczycy – przyczyny, rozpoznawanie i leczenie, Przewodnik lekarza, 2011,tom 2, nr 7, s. 34-36.
[3] Cichoń P.: Niedoczynność tarczycy – co warto wiedzieć?, Terapia i Zdrowie nr 2 (13), 2016.
[4] Bączyk M., Ruchała M., Gembicki M., Sowiński J., 2003. Wstępna ocena zmian obserwowanych w patologii tarczycy u dzieci w okresie dojrzewania po wprowadzeniu nowego modelu profilaktyki jodowej w Regionie Poznańskim. Doniesienie wstępne. Pediatria Współczesna. Gastroenterologia, Hepatologia i żywienie dziecka, 5, 167–170.
[5] Dziarkowska K., Wieczorek P., 2006. Nowotwory tarczycy – klasyczne techniki diagnostyczne i markery nowotworowe. Kosmos, 55, 267–276. niedoczynność tarczycy w ciąży