Badanie kleszcza na boreliozę – czy się opłaca? Fakty i mity

Badanie kleszcza to coraz bardziej popularny sposób, który ma nas uchronić przed podstępną boreliozą. Ale, czy to jest skuteczna metoda diagnostyczna? Niestety, NIE!

Po pierwsze test z kleszcza nie potwierdza infekcji w organizmie człowieka tylko obecność bakterii w ciele kleszcza. I tak będziesz musiał potwierdzić infekcję badaniem krwi.

Po drugie nawet jeżeli test wyjdzie ujemny to nie ma pewności, że nie masz boreliozy po poprzednim ukąszeniu. Ugryzienie kleszcza bywa niezauważalne, a borelioza rozwija się w najlepsze ! 

Po trzecie i najważniejsze – wiarygodność i przydatność testu z kleszcza nie została dowiedziona. Badanie boreliozy u kleszcza nie jest oficjalnie uznane ani zalecane przez lekarzy i specjalistów w dziedzinie chorób zakaźnych. Zgodnie z rekomendacjami, aby rozpoznać boreliozę należy wykonać badanie z krwi.

Sprawdź, dlaczego test z kleszcza na boreliozę pozostawia sobie wiele do życzenia. Jakie są merytoryczne fakty i mity na ten temat…

„Domowy test na boreliozę z kleszcza”, to myląca nazwa. Testy z kleszcza nie są wyrobami medycznymi do samokontroli, zgodnie z art. 37 Ustawy o Wyrobach Medycznych i tym samym nie są klasyfikowane jako domowe testy diagnostyczne. Nie posiadają Certyfikatu Zgodności CE wraz z numerem jednostki notyfikowanej, która autoryzuje tego typu wyroby przed wpuszczeniem ich do obrotu i użytkowania.

Zbadam czy „mój” kleszcz był nosicielem i dowiem się jakie jest ryzyko choroby – MIT

Wiadomo, że obecnie nawet co 3 kleszcz jest nosicielem boreliozy. Niektóre dane wskazują, że ilość ta jest znacznie większa i sięga już połowy populacji tych pajęczaków.

Skoro niemal 30-50% kleszczy ma boreliozę to statystycznie co 2-3 test wyjdzie pozytywny !

Tak duża częstotliwość występowania krętków Borrelia w ciele kleszcza powoduje, że jest to pierwszy powód, dla którego nie warto badać kleszcza.

W testach z kleszcza wykrywa się obecność materiału genetycznego bakterii. Powoduje to, że nawet DNA pochodzące od martwych, nieaktywnych krętków – dadzą dodatni wynik takiego testu.

Ukąsił mnie zarażony kleszcz = mam boreliozę – MIT

Zasadność i sens wykonywania badania kleszcza są kwestionowane. Głównie ze względu na fakt, że ukąszenie zakażonego kleszcza nie zawsze kończy się rozwojem choroby.

Ryzyko transmisji (czyli przedostania się bakterii z kleszcza do organizmu człowieka) – to tylko kilka procent (2-5%).

W takim przypadku, dodatni wynik badania z kleszcza mylnie sugeruje, że na pewno zachorujemy. Natomiast na to czy bakterie przedostaną się do naszego krwioobiegu wpływa wiele czynników. Przede wszystkim długość żerowania (im dłużej kleszcz pozostaje w skórze, tym ryzyko infekcji jest większe) oraz sposób wyjęcia kleszcza ze skóry. Kleszcz, w którym stwierdzono obecność DNA krętków Borrelia, mógł żerować na skórze za krótko – żeby przenieść infekcję.

Nawet jeżeli badanie z kleszcza potwierdzi obecność boreliozy, nie oznacza to, że Ty również masz boreliozę! Podstawą do stwierdzenia infekcji u człowieka są badania serologiczne w krwi.

Badanie kleszcza wyszło ujemne, więc jestem zdrowy – MIT

Test poszedł po Twojej myśli i okazało się, że badany kleszcz nie był nosicielem boreliozy – czy to znaczy, że nie ma ryzyka infekcji?

Niestety tak nie jest – ujemny wynik badania z kleszcza nie oznacza, że jesteś zdrowy !

Ponieważ test bada kleszcza, a nie krew ukąszonej osoby – nie daje to żadnej gwarancji, że w organizmie człowieka nie rozwija się infekcja. Przewaga badań z krwi nad testami z kleszcza jest taka, że wykryją one nawet wcześniejsze zakażenia. Jeżeli wcześniej ukąsił Cię kleszcz, natomiast nie zauważyłeś go – to zawsze istnieje ryzyko rozwoju choroby.

Badanie z kleszcza NIE JEST rekomendowane przez lekarzy – FAKT

To prawda – zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych – diagnostyka boreliozy powinna obejmować badania krwi, a nie badanie kleszcza! Dowiedź się jakie badanie na boreliozę wykonać, aby skutecznie wykryć infekcję.

Lekarze nie uznają wyników testu z kleszcza, ponieważ nie wnoszą one wartościowych informacji o stanie pacjenta, a tym bardziej nie mogą wykluczyć, ani potwierdzić infekcji.

Zgodnie z obowiązującymi u nas standardami diagnostycznymi, warunkiem rozpoznania boreliozy jest:

• obecność objawów klinicznych charakterystycznych dla boreliozy
• pozytywne wyniki badań serologicznych (badanie przeciwciał przeciwko Borreliaz krwi pacjenta). Diagnostyka obejmuje dwuetapowy schemat rozpoznania. Najpierw wykonuje się badanie przesiewowe, a następnie w przypadku pozytywnego wyniku pacjenta kieruje się na test potwierdzenia Western Blot
• rumień wędrujący na skórze – jest to objaw tak charakterystyczny dla boreliozy, że jego obecność wystarcza do rozpoznania infekcji. Nie wymaga wykonania dodatkowych badań

Test z kleszcza to wyrób medyczny do samokontroli – MIT

„Domowy test na boreliozę – badanie kleszcza” – taką informację można znaleźć na opakowaniu

Aby test mógł zostać zakwalifikowany jako wyrób medyczny do samokontroli, musi spełniać szereg wymagań. Instytucją, która sprawuje nadzór nad dopuszczeniem takiego wyrobu do obrotu i użytkowania na terenie UE jest tzw. jednostka notyfikowana, która sprawdza czy dany wyrób jest zgodny z wymaganiami zasadniczymi.

Wśród wyrobów medycznych do samokontroli wyróżniamy – domowe testy diagnostyczne IVD – czyli testy przesiewowe i profilaktyczne wykonywane z łatwo dostępnych materiałów, takich jak: mocz, kał, krew z nakłucia palca lub nasienie.

Czy to oznacza, że test z kleszcza to domowy test diagnostyczny IVD? NIE!

Jak widać testy z kleszcza nie zaliczają się do domowych testów diagnostycznych IVD, pomimo umieszczenia na opakowaniu mylącej nazwy „domowy test na boreliozę z kleszcza”.

Jaka jest cena badania kleszcza?

Cena testu z kleszcza w Internecie waha się od 59 zł do ponad 100 zł. Test można nabyć wśród szerokiej gamy sprzedawców, wśród których są również sklepy ogrodnicze czy weterynaryjne.

Jeżeli chodzi o badania kleszcza również na inne patogeny (np. babeszioza i inne koinfekcje) to średnio ceny mieszczą się w przedziale 100-500 zł.

Sprawdź, co na temat badania kleszcza pisze Pani mgr Agnieszka Raczkowska na swoim blogu Pułapki w Aptece:

Uważaj! Nie wszystkie testy na boreliozę są wiarygodne

Bibliografia:

[1] Diagnostyka I Leczenie Chorób Przenoszonych Przez Kleszcze, Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnyc, Przegl Epidemiol 2015; 69: 421 – 428.
[2] Dz.U.2019.0.175 t.j. – Ustawa z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych.
[3] Diagnostyka laboratoryjna chorób odkleszczowych, Rekomendacje Grupy Roboczej: Krajowa Izba Diagnostów Laboratoryjnych, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny, Konsultant Krajowy w dziedzinie chorób zakaźnych,
Klinika Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Polskie Towarzystwo Wirusologiczne, 2014.