Borelioza IgM czy borelioza IgG?

Borelioza IgM to potoczne określenie przeciwciał w klasie IgM skierowanych przeciwko krętkom Borrelia, które dostały się do organizmu i zapoczątkowały infekcję. Przeciwciała zostają produkowane wówczas, gdy dochodzi do zakażenia i wniknięcia obcego patogenu do naszego organizmu.

Natomiast borelioza IgG jest wynikiem przewlekłego zakażenia i świadczy o obecności przeciwciał w klasie IgG.

Infekcje przenoszone przez kleszcze budzą coraz większe kontrowersje oraz zainteresowanie wśród specjalistów z zakresu medycyny. Najpoważniejszy problem stanowi dziś borelioza z Lyme.

Wynika to głównie z dużej dynamiki wzrostu zachorowań, częstości występowania oraz faktu, iż nierozpoznana choroba prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych.

Stały wzrost zachorowań na Boreliozę

W 2018 roku odnotowano ponad 20 tys. przypadków infekcji ! Szacuje się, że odsetek chorych jest znacznie wyższy, ponieważ wiele przypadków pozostaje niezdiagnozowanych.

Często przebieg boreliozy odbywa się bezobjawowo. Rozwój choroby może prowadzić do zaburzenia funkcjonowania w obrębie wielu ważnych narządów. Zmiany obserwuje się m.in. w układzie stawowo-mięśniowym, układzie nerwowym czy sercu. Borelioza może prowadzić do odkleszczowego zapalenia mózgu.

Szacuje się, że w Polsce około 30% populacji kleszczy jest nosicielem boreliozy. Co roku w Polsce odnotowuje się kilka tysięcy nowych zachorowań! Wciąż przybywa ludzi walczących z tragicznymi skutkami tej choroby.

„Choroba kleszczy” czy „cicha epidemia” – to stwierdzenia potocznie używane w kontekście boreliozy. Ryzyko ukąszenia przez kleszcze i przeniesienia patogenów na człowieka ciągle wzrasta, ponieważ te malutkie pajęczaki można spotkać niemalże wszędzie! Nimfa kleszcza jest praktycznie niewidoczna gołym okiem, bardzo łatwo ją pomylić z czymś, co przez przypadek przyległo do skóry lub przypomina miniaturowy pieprzyk.

Kleszcze to nie tylko problem leśników i myśliwych. Bytują one również w środowisku miejskim. Znaczny wzrost aktywności kleszczy i tym samym liczby zachorowań obserwuje się w sezonie wiosenno – letnim.

Borelioza jest wielopostaciową, zakaźną chorobą wywoływaną przez spiralne bakterie – krętki z gatunku Borrelia. W Polsce są to 3 typy: Borrelia burgdorferi, Borrelia garinii, Borrelia afzelii).

Dodatkowo wiadomo dziś, że boreliozę przenoszą również inne gatunki owadów i pajęczaków, które mają kontakt z ludzką krwią. Wśród nich wymienia się głównie komary, wszy, pchły czy muchy.

Kto jest szczególnie narażony?

Dużą liczbę zachorowań na boreliozę obserwuje się wśród pracowników leśnictwa, zbieraczy runa leśnego, myśliwych, rolników jak również u osób przebywających w środowisku leśnym w celach rekreacyjnych. Zwiększone ryzyko transmisji zakażenia występuje również przy kontakcie z dzikimi zwierzętami oraz zwierzętami domowymi, które są okresowo narażone na ukąszenia kleszczy.

Niemniej jednak kleszcze można spotkać wszędzie – w miejskich parkach, przydrożnych krzakach i ogrodach działkowych. W Polsce nie ma już terenów wolnych od kleszczy!

Jeżeli mamy do czynienia z głodnym kleszczem lub nimfą – najczęściej na skórze widzimy tylko kropkę. Musimy się nieco bardziej przyjrzeć, aby gołym okiem zauważyć odnóża i zidentyfikować kleszcza. Właśnie z powodu małych rozmiarów pasożyta wiele osób nie wie albo nie pamięta, że miało kontakt z kleszczem.

Dodatkowo ślina kleszczy zawiera substancje znieczulające i spowalniające proces krzepnięcia krwi – ukąszenie kleszcza może więc być bezbolesne i niezauważone.

Do 50% pacjentów chorych na boreliozę zaprzecza ukąszeniu przez kleszcza podczas wywiadu lekarskiego…

DLACZEGO TAK ŁATWO przegapić ukąszenie kleszcza

Jak dochodzi do zakażenia boreliozą?

Bakterie do organizmu człowieka dostają się w czasie penetracji kleszcza wraz z jego śliną lub wymiocinami. Po wkłuciu się kleszcza – bakterie Borrelia zajmują skórę, skąd w ciągu kilku dni potrafią się przedostać do wielu innych tkanek i narządów za pośrednictwem krwi.

Prawdopodobieństwo zakażenia człowieka rośnie wraz z czasem żerowania przyssanego kleszcza. Czas odgrywa tu fundamentalną rolę.

Żeby doszło do infekcji – kleszcz musi pozostawać w skórze człowieka co najmniej kilkanaście godzin!

Borelioza IgM – początek zakażenia

W momencie zakażenia organizm człowieka zaczyna walczyć z infekcją. W pierwszej kolejności produkuje przeciwciała IgM jako element pracy układu odpornościowego, które pojawiają się zazwyczaj w 2 – 3 tygodniu od zakażenia. Są to tak zwane przeciwciała wczesne.

Największa ilość przeciwciał IgM pojawia się w drugim miesiącu od zakażenia.

Przeciwciała IgM utrzymują się w krwiobiegu zakażonego pacjenta średnio do 6 miesięcy. Istnieją jednak badania, które pokazują obecność IgM nawet po 2 latach od zakażenia, a niekiedy mogą utrzymywać się przez cały okres choroby.

Podstawą do rozpoznania wczesnej infekcji są objawy kliniczne oraz badania krwi. Często zdarza się, że infekcja boreliozy przebiega bezobjawowo, w związku z czym trudno rozpoznać zakażenie. Pomimo braku objawów – we krwi chorego pojawiają się przeciwciała IgM.

Na początku zakażenia – najbardziej typowym objawem wczesnej boreliozy są nietypowe zmiany skórne – pierścieniowaty rumień wędrujący oraz wysypki, które pojawiają się u około 40-50 % chorych.

Rumień wędrujący stanowi podstawę do zastosowania antybiotyku.

Dodatkowo występują inne objawy boreliozy, które bardzo łatwo przypisać do innych chorób, takie jak: bóle mięśni i stawów, gorączka, objawy grypopodobne, zaburzenia czucia czy objawy ogólne związane z osłabieniem, częste bóle głowy. Podobieństwo wyżej wymienionych objawów z powszechnymi dolegliwościami, takimi jak zwykłe przeziębienie powoduje wiele trudności w rozpoznaniu boreliozy na wczesnym etapie. Ważna rolę w rozpoznaniu infekcji odgrywają badania krwi.

Borelioza IgG – rozwój infekcji

Przeciwciała IgG są charakterystyczne dla poźniejszych stadiów boreliozy, gdzie obserwuje się np. zapalenie stawów, zapalenie skóry czy problemy neurologiczne. Wysoki poziom IgG może być wykrywany nawet po wielu latach od remisji choroby.

Przeciwciała IgG przeciwko Borrelia są bardziej skutecznym „narzędziem” do zwalczania bakterii. Wynika to z faktu, że charakteryzują się wyższą swoistością. Duże ilości przeciwciał IgG (wysokie miana) mogą utrzymywać się przez wiele lat, nawet po zwalczeniu choroby.

Borelioza IgG jest cięższym stadium choroby do wyleczenia z uwagi na to, że bakterie mogą zasiedlać już wiele organów i tkanek (są rozsiane po organizmie). Wraz z czasem trwania boreliozy IgG krętki Borrelia przyjmują również formę przetrwalników, które trudniej zwalczyć.

Aby wykryć przewlekłą boreliozę należy wykonać badania krwi w kierunku wyrywania przeciwciał przeciwko Borrelia w klasie IgG – metoda ELISA, w razie otrzymania wyniku pozytywnego – należy wykonać test potwierdzenia Western Blot w klasie IgG.

Jak wykryć wczesną boreliozę, aby nie narazić się na rozwój powikłań?

Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych (PTEiLChZ) zaleca się wykonanie pierwszego badania na boreliozę po upływie 3–4 tygodni od ukąszenia kleszcza.

Wynika to z faktu, że minimalna ilości przeciwciał IgM (wczesnych) wykrywanych przez test z krwi – pojawia się zwykle po 2 tygodniach.

Najlepiej jednak wykonać test na boreliozę (przeciwciała IgM) po upływie 6 tygodni po ukąszeniu kleszcza !

Unikamy w ten sposób uzyskania wyniku fałszywie ujemnego (gdy infekcja się rozwija, ale badanie jest wykonywane zbyt wcześnie).

Badanie na boreliozę w klasie IgM

Aby wykryć wczesną infekcję (borelioza IgM) należy wykonać badanie krwi w laboratorium medycznym w kierunku przeciwciał IgM. Wówczas trzeba udać się do ośrodka zdrowia, w którym wykonują tego typu badania. Można je wykonać prywatnie – cena wynosi około 50 zł za badanie jednej klasy przeciwciał.

Wiele laboratoriów zleca badania na boreliozę do bardziej specjalistycznych ośrodków. Na wynik czeka się w zależności od oferty laboratorium – średnio od 2 do 7 dni. Alternatywą jest dokładny i czuły test na boreliozę z apteki. Test wykrywa przeciwciała IgM w krwi pacjenta stwierdzając rzeczywistą infekcję. Tego typu badanie możesz wykonać samodzielnie w warunkach domowych, co stanowi pomocny element profilaktyki i pomaga we wczesnym rozpoznaniu boreliozy.

Wykonanie badań i wykrycie infekcji umożliwia podjęcie skutecznej terapii oraz zwiększa prawdopodobieństwo wyleczenia.

Pozytywny wynik badania na boreliozę oznacza, że pacjent w jakimś momencie został zakażony bakterią. Każdy wynik pozytywny musi zostać skonsultowany z lekarzem.

Bibliografia:

[1] Wojciechowska-Koszko I., Mnichowska-Polanowska M.: Serologiczna Diagnostyka Boreliozy Z Lyme w Praktyce Laboratoryjnej, Post. Mikrobiol., 2015, 54, 3, 283–290.
[2] Bielecki M., Kowal K.: Borelioza – diagnostyka, leczenie, powikłania. Terapia, 257, 50-57,2011.
[3] Biesiada G., Czepiel J., Leśniak M., Garlicki A., Mach T.: Analiza czynników epidemiologicznych, objawów klinicznych i markerów serologicznych w przebiegu boreliozy. Przegl. Epidemiol. 67, 181-183,2010.
[4] Flisiak R., Pancewicz S.: Diagnostyka i leczenie boreliozy z Lyme – zalecenia Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, 2011.
[5] Gąsiorowski J., Witecka-Knysz E., Knysz B., Gerber H., Gładysz A.: Diagnostyka boreliozy. Med. Pr. 58, 439-447,2007.