Choroby wątroby – czym jest WZW C, zapalenie i marskość wątroby?

Choroby wątroby powstają w skutek działania czynników, które uszkadzają jej komórki, powodując stan zapalny i niewydolność wątroby. Wśród nich znajdują się m.in. wirusy (powodujące wirusowe zapalenie wątroby, czyli wzw a, b lub c), alkohol, nadmiar tłuszczu w pożywieniu, leki oraz czynniki immunologiczne. U dużej liczby chorych stwierdza się stłuszczenie wątroby czy marskość.

Najbardziej rozpoznawalnym objawem uszkodzenia komórek wątroby jest żółtaczka, czyli zażółcenie skóry oraz błon śluzowych. Rak wątroby stanowi obecnie szósty co do częstości występowania nowotwór na świecie.

Żółtaczka to objaw choroby wątroby

Żółtaczka jest najbardziej znanym objawem wskazującym na uszkodzenie wątroby. Charakterystyczne zażółcenie powłok skórnych, białek oczu oraz śluzówki jest związane z odkładaniem się nadmiernej ilośći barwnika bilirubiny. Bilirubina powstaje głównie z rozpadu hemu, czyli elementu krwinek czerwonych (erytrocytów).

Prawidłowe stężenie bilirubiny w surowicy krwi wynosi 03-1,0 mg/dl. Podwyższony poziom bilirubiny to tzw. hiperbilirubinemia. Żółtaczka pojawia się najczęściej, gdy stężenie bilirubiny w surowicy jest wyższe niż 2-2,5 mg/dl.

Przewlekła i ostra niewydolność wątroby – przyczyny i powikłania

Niewydolność wątroby polega na zaburzeniu prawidłowego funkcjonowania tego narządu. Do niewydolności dochodzi, gdy uszkodzenie hepatocytów (komórek wątroby) jest tak duże, że nie są one w stanie spełniać podstawowych funkcji wątroby. Prowadzi to do zaburzenia funkcji metabolicznej oraz zahamowania produkcji białek, niezbędnych do prawidłowego działania całego organizmu.

Następstwem niewydolności wątroby są:

• zaburzenia krzepnięcia krwi (niedobór białek odpowiedzialnych za ten proces, zmniejszenie liczby płytek krwi)
• encefalopatia
• krwawienia z przewodu pokarmowego
• obrzęk mózgu
• zaburzenia hemodynamiczne, czyli zaburzenia przepływu krwi przez narządy
• zaburzenia elektrolitowe
• zaburzenia metaboliczne – zasadowica (alkaloza), kwasica i hepoglikemia.
• niewydolność nerek

Szczególnie niebezpieczna jest sytuacja, w której dochodzi do nagłej, ostrej niewydolności wątroby. Może to być spowodowane:

• ZATRUCIEM LEKAMI – bardzo duże dawki leków np. paracetamolu
• ZATRUCIEM TOKSYNAMI – najczęściej jest to toksyna muchomora sromotnikowego!
• WSTRZĄSEM BAKTERYJNYM LUB SEPSĄ – ogólnoustrojowe zakażenia bakteryjne
• ZAKARZENIEM WIRUSAMI – wirus HBV (wzw b), HCV (wzw c), HAV (wzw a)

Polekowe uszkodzenie wątroby

Szczególnym przypadkiem niewydolności wątroby jest zatrucie lekami.

Ponieważ w organizmie to wątroba w głównej mierze jest odpowiedzialna za metabolizm leków, jest narażona na ich toksyczne działanie. Uszkodzenie wątroby lub zaburzenie jej czynności może spowodować ponad 800 leków, substancji chemicznych, toksyn lub innych czynników (niezakaźnych).

Działanie toksyczne może być wynikiem:

• zatrucia (spożycia zbyt dużej dawki leku)
• reakcji alergicznej (w tym wypadku nawet bardzo mała dawka substancji lub leku może wywołać bardzo ciężkie objawy)

Ostra niewydolność wątroby po spożyciu dużej dawki paracetamolu stanowi 50% wszystkich przypadków!

Zapalenie wątroby – WZW i choroby autoimmunologiczne

Infekcje wirusowe

 Wirusy mogą wywoływać martwicę i stan zapalny hepatocytów (komórek wątroby). Jakie wirusy mogą uszkadzać wątrobę:

• wirusy zapalenia wątroby A, B, C, D, E, G (HAV, HBV, HCV, HDV, HEV, HGV)
• cytomegalowirus CMV
• wirus Epsteina i Barr (EBV)

W Polsce najczęściej najczęstszymi wirusami pierwotnie uszkadzającymi wątrobę są HAV (wzw a, wirusowe zapalenie wątroby typu a), HBV (wzw b, wirusowe zapalenie wątroby typu b) oraz HCV (wzw c, wirusowe zapalenie wątroby typu c).

Autoimmunologiczne zapalenie wątroby (AIH)

Jest to choroba należąca do tzw. chorób z autoagresji, których przyczyną jest defekt układu immunologicznego. AIH jest przewlekłym stanem, w którym dochodzi do stanu zapalnego i stopniowego niszczenia komórek wątroby. Konsekwencją takiego stanu może być marskość wątroby lub jej całkowita niewydolność. Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na autoimmunologiczne zapalenie wątroby to płeć żeńska, obecność innych chorób z autoagresji, podwyższony poziom przeciwciał IgG, bóle stawowe.

Marskość wątroby – przyczyny i objawy

Marskość wątroby to końcowe stadium przewlekłej choroby tego narządu. Jest związana z redukcją miąższu (czyli komórek odpowiedzialnych za wszystkie funkcje wątroby) oraz postępującego zwłóknienia, obecności ognisk zapalnych oraz martwiczych.

Objawy marskości to:

• osłabienie, bardzo szybka męczliwość
• brak łaknienia i spadek masy ciała
• wzdęcia, pobolewania w okolicy prawego podżebrza
• świąd skóry, spowodowany przez żółtaczkę
• obrzęki i nagromadzenie płynu w obrębie kończyn dolnych
• znaczne zwiększenie obwodu brzucha
• samoistne krwawienia z nosa i jamy ustnej
• osłabienie libido, impotencja
• nudności, wymioty

ZOBACZ TEŻ: Objawy chorej wątroby – kiedyś pojawia się żółtaczka i ból wątroby?

Główną przyczyną marskości wątroby jest alkoholizm.

Wątroba w 90% odpowiedzialna jest za metabolizm alkoholu. Progowa dawka hepatotoksyczna czystego alkoholu (etanolu) na dobę wynosi 60-80 g dla mężczyzn oraz 20-40 g dla kobiet. Nadużywanie alkoholu powoduje zmiany strukturalne w komórkach wątroby, a następnie do rozwinięcia poszczególnych stadiów obejmujących stłuszczenie wątroby, zapalenie a finalnie marskość wątroby.

Marskość wątroby ma największe szanse rozwinąć się u osób, które codziennie spożywają więcej niż 120 g alkoholu.

Czy chora wątroba zawsze daje sygnały?

Nie, w bardzo wielu przypadkach przewlekła choroba wątroby nie daje symptomów.

W większości przypadków chora wątroba daje objawy dopiero w znacznym stopniu uszkodzenia. Dlatego kluczową role w profilaktyce wątroby odgrywają badania diagnostyczne. Najważniejsze, a zarazem podstawowe testy biochemiczne to aktywność aminotransferaz alaninowej oraz asparaginowej – Badanie ALT i Badanie AST

Bibliografia:

[1] Lucey M., Mathurin P., Morgan T.:  Alkoholowe zapalenie wątroby, Medycyna Po Dyplomie, 19, 2010.
[2] Groszewski K., Pastuszak M., Wojtuń S., Gli J.: Podstawowe zasady postępowania w ustalaniu przyczyny żółtaczki mechanicznej, Pediatr Med Rodz 2010, 6 (1), p. 15-21.[1] Lucey M., Mathurin P., Morgan T.:  Alkoholowe zapalenie wątroby, Medycyna Po Dyplomie, 19, 2010.
[3] Serafińska S, Simon K, Pazgan-Simon M. Zakażenia wirusami pierwotnie hepatotropowymi. W: Zakaźne choroby wątroby i dróg żółciowych. Termedia, Poznań 2015; 1-70.
[4] Dąbrowski A.: Objawy chor.b układu pokarmowego. W: Dąbrowski A. (red.) Wielka Interna – Gastroenterologia. Część I. Medical Tribune Polska 2010; 3-48. 
[5] Hartleb M., Gutkowski K.: Polekowe uszkodzenia wątroby. Wielka Interna, Gastroenterologia. Część I. Medical Tribune Polska 2010.