730 332 383

Kiła (syfilis) – choroba weneryczna | krętek blady – Treponema pallidum

treponema pallidum

Kiła (lues, syphilis) to choroba weneryczna, która pojawiła się już w starożytności i jest znana lekarzom od setek lat. Najbardziej zaskakujący jest fakt, że mimo ogromnego postępu w diagnostyce i leczeniu kiły – każdego roku ta choroba jest wykrywana u ponad 1 miliona kobiet w ciąży! W Polce każdego roku zaraża się 10 tysięcy osób.

Kiła – liczba chorych na świecie przekroczyła 12 milionów!

Syfilis to jedna z najstarszych chorób zakaźnych przenoszonych drogą płciową. Mimo wielu teorii jej pochodzenie do dnia dzisiejszego pozostaje niejasne. W historii świata odnotowano kilka pandemii kiły – począwszy od starożytności po wiek XV, gdzie była obecna wśród dużej części społeczeństwa.

Najwięcej przypadków kiły odnotowano po drugiej wojnie światowej, której towarzyszyła znaczna migracja ludności oraz obecność wielotysięcznej armii żołnierzy. W Europie i USA w tamtym czasie współczynnik zachorowalności na kiłę wynosił nawet do kilkuset przypadków na każde 100 000 osób!

Wiadomo, że na ilość zachorowań na Syfilis w danym regionie świata wpływa wiele czynników, m.in.:

  • obyczajowość i religijność społeczeństwa
  • rozpowszechnienie wiedzy na temat chorób wenerycznych
  • dostęp do nowoczesnej medycyny oraz diagnostyki
  • warunki kulturowe i poziom życia
  • częste migracje oraz podróże

Po wprowadzeniu do lecznictwa antybiotyków, w tym penicyliny – zachorowalność na kiłę uległa znacznemu ograniczeniu. Pomimo tego faktu – słaba wykrywalność choroby powoduje, że choroba wraca ze zdwojoną siłą.

Choroby przenoszone drogą płciową charakteryzują się wysokim odsetkiem osób, których nie udaje się zbadać. Wynika to z tendencji pacjentów do ukrywania swojego schorzenia, wstydu oraz skrępowania związanego z wizytą u lekarza.

Krętek blady (Treponema pallidum) – czynnik wywołujący kiłę

krętek blady kiłyKiłę wywołuje krętek blady (Treponema pallidum), który jest bakterią Gram-ujemną o charakterystycznym spiralnym kształcie.

Ten czynnik etiologiczny wywołujący chorobę został odkryty ponad 100 lat temu przez F. Schaudinna i E. Hoffmanna. Krętek blady jest bardzo wrażliwy na czynniki środowiska zewnętrznego, takie jak wysoka temperatura czy stosowane powszechnie środki bakteriobójcze i antyseptyczne. Powoduje to ograniczenie przeżycia bakterii poza organizmem człowieka do kilku godzin.

Epidemiologia – jak zmieniała się zachorowalność na Syfilis?

W Polsce pierwszy oficjalny przypadek kiły został odnotowany w 1495 roku, natomiast obowiązkowa rejestracja wszystkich zachorowań (stwierdzona na podstawie badań laboratoryjnych) prowadzona jest od 1948 roku.

W trakcie ostatnich dwóch dekad w Polsce i krajach Europy obserwuje się ponowny wzrost zapadalności na Syfilis, jak również na inne choroby weneryczne!

Do pogorszenia sytuacji epidemiologicznej na terenie Polski przyczyniła się znacząco przeprowadzona w 1998 roku reforma systemu opieki zdrowotnej, ograniczająca liczbę badań przesiewowych oraz badań serologicznych służących do diagnostyki kiły.

Należy jednak podkreślić, że wśród chorób przenoszonych drogą płciową ilość przypadków kiły jest znacznie większa niż innych chorób, w tym wirusa HIV!

Do ponownego wzrostu zachorowań przyczynia się wzrost liczby przygodnych kontaktów seksualnych, zwiększona migracja zarobkowa oraz co bardzo istotne zaniechania nadzoru epidemiologicznego (ponieważ nie wszyscy lekarze, szczególnie prowadzący prywatne praktyki je zgłaszają).

Jak jest dziś?

10 tysięcy zarażonych osób każdego roku! W ciągu ostatnich 5 lat liczba zakażeń wzrosła o 550%

Według raportu Zakładu Epidemiologi „Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w Polsce od 1 stycznia do 15 kwietnia 2017 r.”

Tylko w ciągu pierwszych 3 miesięcy tego roku zanotowano 431 zachorowań na 100 tys. ludności!

To są tylko oficjalne dane a szacuje się, że niezdiagnozowanych chorych może być kilkakrotnie więcej.

Jak dochodzi do zakażenia kiłą?

Kiłą zarażamy się poprzez przenikanie krętków do organizmu przez:

  • uszkodzoną skórę – zranienia
  • nieuszkodzone błony śluzowe – kontakt seksualny
  • wniknięcie bakterii bezpośrednio do krwi (np. transfuzja zakażonej krwi)
  • w czasie ciąży lub porodu dziecko może zarazić się od chorej matki

Zakaźność kiły jest ściśle związana z czasem trwania (fazą) choroby u zakażonego. Największa zakaźność jest w pierwszych dwóch latach od rozpoczęcia infekcji. Wtedy kontakt sexualny z osobą chorą na kiłę jest potencjalnie najbardziej niebezpieczny. W kolejnych latach rozwoju kiły jej zakaźność stopniowo ulega zmniejszeniu a w późnym okresie choroby kiła jest najmniej zakaźna.

Choroba weneryczna – jak można się zarazić?

  • infekcję można nabyć podczas kontaktu seksualnego (dopochwowego, oralnego lub doodbytniczego) z osobą zakażoną
  • zakażenie jest częstsze u osób często zmieniających partnerów seksualnych
  • osób nie używających prezerwatyw
  • homoseksualnych mężczyzn

Nawet jeśli przebyło się kiłę wcześniej można zarazić się ponownie!

Przebieg oraz objawy choroby…

W przebiegu choroby wyróżniamy kilka stadiów, z których każde cechuje się różnymi objawami. Charakterystycznym objawem pierwszego stadium kiły jest zmiana pierwotna – bezbolesna grudka (wrzód) która pojawia się po ok. 3 tygodniach od zakażenia w miejscu wniknięcia bakterii (np. penis).

Diagnoza i leczenie kiły w tym przypadku jest w miarę szybkie, nieinwazyjne i skuteczne jednak kiedy choroba zostanie zbagatelizowana, pojawia się szereg powikłań! Infekcja może pozostawać przez wiele lat w fazie utajenia, zwiększając ryzyko rozwoju choroby! Kiła w ciąży stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia dziecka!

Kiedy początkowe objawy kiły znikają, choroba przechodzi w fazę utajoną – ta może trwać nawet kilka, kilkadziesiąt lat. Drobnoustroje w tym czasie sieją ogromne spustoszenie w organizmie. W dalszym przebiegu choroby może dojść do zaburzenia funkcji wielu narządów, m.in.: liczne zmiany skórne, zapalenie naczyń, zaburzenie funkcji mięśnia sercowego oraz układu nerwowego.

ZOBACZ TEŻ: objawy kiły – jak rozpoznać chorobę

Profilaktyka – jak nie doprowadzić do infekcji

Osoby prowadzące aktywny seksulanie tryb życia są narażone na choroby przenoszone drogą płciową, w tym również kiłę. Dużo większe ryzyko przeniesienia zakażenia występuje wśród osób, u których stwierdza się ryzykowne zachowania seksualne oraz częstą zmianę partnerów.

Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania na kiłę?

  • unikaj kontaktów seksualnych z przypadkowymi partnerami
  • dbaj o higienę
  • zabezpieczenia – podczas przygodnych kontaktów seksualnych pamiętaj o stosowaniu prezerwatyw
  • jeżeli masz stałego partnera/partnerkę – porozmawiaj o chorobach przenoszonych drogą płciową, zanim dojdzie do kontaktu seksualnego. Zapytaj o możliwe narażenie na kontakt z chorobami
  • badania profilaktyczne – testy w kierunku kiły są najlepszym sposobem na upewnienie się co do stanu swojego zdrowia

Potencjalne ryzyko – czy potrzebny jest test na kiłę?

kiła choroba wenerycznaJeśli sądzisz, że miałeś kontakt z osobą chorą na kiłę lub występują u Ciebie objawy mogące świadczyć o zakażeniu upewnij się, czy nie masz infekcji.

To, że osoba miała ryzykowne zachowanie seksualne nie jest jednoznaczne z faktem zakażenia.

Zobacz też: test na kiłę IgM i IgG

Wykonywanie badań krwi to element prozdrowotnych zachowań seksualnych.

W wyniku zakażenia bakterią (krętek blady), uruchomiony zostaje cały szereg reakcji immunologicznych, który obejmuje wytworzenie przeciwciał przeciwko szerokiemu zakresowi antygenów (elementy struktury bakterii). Układ odpornościowy produkuje specyficzne przeciwciała mające na celu eliminację patogenu.

Pierwszą odpowiedzią na zakażenie jest produkcja swoistych przeciwciał klasy IgM, które można wykryć pod koniec drugiego tygodnia zakażenia. Natomiast przeciw-krętkowe przeciwciała IgG pojawiają się później, około czwartego tygodnia. Do czasu rozwinięcia się symptomów u większości pacjentów można już wykryć obie klasy przeciwciał przeciwko Treponema pallidum – IgG i IgM.

Jeśli podejrzewasz infekcję lub zauważyłeś objawy kiły – wykonaj kontrolnie badania na kiłę

Bibliografia:

[1] Arasiewicz H, Kowalska M.: Regionalne zróżnicowanie zapadalności na kiłę, Probl Hig Epidemiol 2012, 93(1): 62-66.
[2] Jakubowicz O.: Kiła-realne zagrożenie, Nowiny Lekarskie 2009, 78, 5–6, 335–338.
[3] Kent M.E., Romanelli F.: Reexamining syphilis: an update on epidemiology, clinical manifestations, and management. Ann. Pharmacother., 2008, 42, 22-36.
[4] Rzepa T, Żaba R.: Mechanizmy obrony przed społeczno-kulturowymi konsekwencjami piętna (na przykładzie chorych na kiłę, opuscula sociologica nr 2 [8] 2014.
[5] Gawlikowska-Sroka A., Dzięciołowska-Baran E.: Kiła dawniej i dziś, Annales academiae medicae stetinensis roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie 2013, 59, 2, 162–165.