Przeziębienie, katar, infekcje układu oddechowego czy zapalenie gardła stanowią najczęstszą przyczynę wizyt u lekarza rodzinnego. Bardzo ważne jest ustalenie z jaką infekcją mamy do czynienia – wirusową czy bakteryjną. W zależności od typu infekcji dobierane jest odpowiednie leczenie.
Antybiotyki zwalczają jedynie bakterie, nie działają na wirusy. Istnieje również możliwość nadkażeń bakteryjnych jako powikłań po niedoleczonych infekcjach wirusowych.
90% chorób, z którymi udajemy się do przychodni rodzinnej, takich jak jak: przeziębienie, grypa, dolegliwości układu oddechowego są spowodowane wirusami, na które antybiotyki nie działają.
Top 3 infekcji, które "łapiemy" przy osłabieniu odporności
1. Przeziębienie
Objawy przeziębienia:
- wodnisty katar – zapchany nos
- kichanie
- kaszel, utrzymujący się nawet do 2-3 tygodni
- ból gardła, drapanie w gardle, chrypka
- uczucie rozbicia i bóle głowy
- czasami podwyższona temperatura, która utrzymuje się maksymalnie do 3 dni
CRP w przeziębieniu pozostaje najczęściej w normie (0-8 mg/L) lub jest lekko podniesione (do 40 mg/L). Za objawy przeziębienia odpowiedzialne są wirusy, których zidentyfikowano ponad 200! Leczenie przeziębienia ogranicza się do postępowania objawowego, w żadnym wypadku nie stosujemy antybiotyku!
2. Grypa
Objawy grypy:
- ból głowy oraz mięśni pleców i nóg
- wysoka gorączka – nawet do 40oC
- suchy kaszel
- katar i ogólne osłabienie
U niemowląt i dzieci dodatkowo może wystepować:
- senność – u dzieci poniżej 4 roku życia w około 50% przypadków
- apatia, niechęć do jedzenia
- objawy układu pokarmowego: wymioty, nudności czy biegunka
Grypa zazwyczaj przebiega stosunkowo łagodnie, ale w określonych grupach pacjentów, zwłaszcza po 65 roku życia może powodować komplikacje. Poziom CRP w przypadku grypy najczęściej nie wzrasta powyżej normy (0-8 mg/L). Ponadto, grypy nie należy leczyć antybiotykiem! Ustępuje po ok. jednym tygodniu.
3. Zapalenie gardła i migdałków
Ponad 70% (do 90%) zapaleń gardła wywoływanych jest przez wirusy.
Objawy zapalenia gardła:
- przekrwienie oraz obrzęk błony śluzowej gardła
- powiększenie migdałków
- powiększenie węzłów chłonnych szyi
- wydzielina ropna
CRP zmienia się w zależności od przyczyny infekcji gardła. Jeżeli powodem powstania zapalania gardła jest wirus (np. mononukleoza zakaźna) – CRP pozostaje w normie lub najczęściej nie przekracza 40.
Natomiast w przypadku infekcji bakteryjnej gardła (np. paciorkowcami) – CRP zazwyczaj jest wysokie i przekracza 40.
Czy po samych objawach rozpoznam przeziębienie i grypę?
Niestety objawy takie jak: ból gardła, obrzmienie migdałków podniebiennych, osłabienie, dreszcze, gorączka, kaszel czy katar – zarówno w przypadku zakażeń wirusowych, jak i bakteryjnych są bardzo podobne. Nie sposób więc odróżnić typu infekcji wyłącznie po objawach. Również gorączka może się pojawić zarówno przy infekcji bakteryjnej, jak i wirusowej.
Poziom CRP w przeziębieniu i grypie
Podczas chorób wirusowych, takich jak przeziębienie i grypa CRP jest w normie (poniżej 8 mg/L). Wyższy wynik CRP (powyżej 40 mg/L) lub wysoki (100 mg/L) i utrzymująca się gorączka przemawiają za rozwojem infekcji bakteryjnej. Wskaźnik CRP jest pomocny w rozpoznaniu rodzaju infekcji i co za tym idzie podjęciem „wycelowanych” działań leczniczych.
Skuteczne leczenie chorób z objawami typowymi dla przeziębienia i grypy powinno odbywać się po wykonaniu testu CRP.
Przeprowadzane przed wizytą u lekarza tzw. szybkie testy CRP dostępne w aptekach pozwalają w ciągu kilku minut samodzielnie określić poziom CRP, który dla zakażeń:
- wirusowych – jest w normie (poniżej 8 mg/L) lub niski, rzadko przekracza 40 mg/L
- bakteryjnych – jest wysoki, przekracza 40 mg/L, a w ciężkich infekcjach przekracza nawet 100 mg/L
Jeśli zależy Ci na skutecznym rozpoznaniu infekcji, przed podjęciem leczenia – wykonaj badanie CRP.
Najgroźniejsze powikłania po grypie
Najczęściej powikłania po grypie dotyczą układu oddechowego (powikłania płucne), lecz mogą również dotyczyć innych układów (powikłania pozapłucne).
Powikłania płucne po grypie to:
- pierwotne zapalenie płuc wywołane przez wirusa grypy (tzw. wirusowe zapalenie płuc)
- wtórne bakteryjne zapalenie płuc
- nadkażenie płuc patogenem atypowym
- zaostrzenie przewlekłych chorób płuc (astmy oskrzelowej lub POChP)
- niewydolność oddechowa i zespół ARDS (zespół ostrej niewydolności oddechowej)
Pozapłucne powikłania, dotyczą:
- serca – zapalenie osierdzia i zapalenie mięśnia sercowego
- mięśni – zapalenie mięśni i rabdomioliza (masywny rozpad mięśni poprzecznie prążkowanych)
- układu nerwowego – encefalopatia, zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
Powikłania grypy – kogo najczęściej dotyczą?
W grupie ryzyka wystąpienia powikłań grypy są:
- dzieci poniżej 5 roku życia (szczególnie dzieci młodsze niż 2 latki)
- osoby w podeszłym wieku, powyżej 65 roku życia
- kobiety w ciąży
- pacjenci mający inne schorzenia lub chorujący przewlekle (astma, mukowiscydoza, niedorozwój umysłowy, choroby serca, niedokrwistość, choroby nerek i wątroby, zaburzenia metaboliczne)
- pacjenci z upośledzeniem odporności na skutek długotrwałego leczenia glikokortykosteroidami lub infekcji wirusem HIV (AIDS)
- chorzy na nowotwory
- osoby otyłe
Bibliografia:
[1] Mrozińska M.: Przeziębienie-profilaktyka, leczenia. CZASOPISMO APTEKARSKIE Nr 11 (155) 2006.
[2] Wytyczne Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce, Profilaktyka i Leczenie grypy
[3] Albrecht P., Radzikowski A.: Współczesne standardy rozpoznawania i leczenia zakażeń dróg oddechowych, Katedra Pediatrii Akademii Medycznej w Warszawie.
[4] Sapilak B. i wsp.: Ocena przydatności oznaczeń białka C-reaktywnego metodami półilościową i ilościową w diagnostyce infekcji górnych dróg oddechowych, Family Medicine & Primary Care Review 2012, 14, 3: 431–433.
[5] Przybyłowski T.: Powikłania grypy, Medycyna po Dyplomie 2011(20); 11(188): 85-91.