Główne miejsce zakażeń to żłobki i przedszkola, gdzie jedno chore dziecko może być powodem infekcji u innych dzieci i pracowników. Najmniejsze maluchy, najczęściej zapadają na infekcje w wyniku zakażenia od rodziców. Rotawirus jest drugą najczęstszą przyczyną ognisk zakażeń szpitalnych. Dziecko hospitalizowane np. z powodu infekcji górnych dróg oddechowych może ulec zakażeniu rotawirusem również w szpitalu – łapiąc infekcję od innych małych pacjentów na oddziale.
Rotawirusy są bardzo zakaźne – na dłoniach mogą utrzymywać się do 4 godzin, natomiast na suchych powierzchniach do 2 miesięcy. Charakteryzują się dużą wytrzymałością i stabilnością w środowisku zewnętrznym. Zostają zniszczone dopiero w temp. 60°C po 30 minutach.
Najcięższa jest pierwsza infekcja rotawirusowa. Rotawirusy uszkadzają dojrzałe enterocyty (komórki jelita cienkiego budujące kosmki jelitowe) wywołując stan zapalny żołądka i jelit. Powoduje to zaburzenie wchłaniania substancji odżywczych przez jelito cienkie. Okres wylęgania infekcji rotawirusowej wynosi 2-4 dni (tzn. od momentu kontaktu z wirusem do pojawienia się objawów mija co najmniej doba). Choroba trwa zwykle 4-10 dni, sporadycznie może się przedłużać do kilku tygodni. Wydalanie wirusów utrzymuje się nawet do 30 dni lub dłużej.
Zakażenia u dzieci mogą mieć różną postać – od bezobjawowej z nudnościami oraz bólami brzucha, aż do pełnoobjawowej, gdzie pojawia się biegunka lub śluz w kale.
Zakażenia u dzieci mogą mieć różną postać – od bezobjawowej z nudnościami oraz bólami brzucha, aż do pełnoobjawowej, gdzie pojawia się biegunka lub śluz w kale.
Szczepienie nie zapobiega zachorowaniu lecz powoduje, że przebieg infekcji rotawirusem jest łagodniejszy i znacznie zmniejsza ryzyko hospitalizacji!
Jest to drugi co do częstości występowania wirus wywołujący biegunki u dzieci. Objawy kliniczne infekcji adenowirusowej utrzymują się dłużej niż w przypadku biegunek rotawirusowych i trwają zwykle 7-8 dni.
Objawy zakażenia adenowirusem:
Biegunka u dziecka wymaga diagnostyki w celu rozpoznania podłoża / przyczyny choroby. Biegunki bakteryjne wymagają stosowania antybiotyku, natomiast w przypadku biegunki rotawirusowej i adenowirusowej – nie ma specyficznego leczenia. W większości przypadków biegunka wirusowa przebiega łagodnie.
Biegunka wirusowa niekiedy może przybrać ciężki przebieg, wtedy szybko dochodzi o odwodnienia organizmu i zaburzeń wodno-elektrolitowych. Odwodnienie dużego stopnia zawsze wymaga leczenia w szpitalu (dożylne podawanie płynów – kroplówki).
Ponieważ ostre biegunki u dzieci najczęściej wywołane są przez rota i adenowirusy, najszybszym sposobem weryfikacji podłoża zakażenia jest badanie kału na obecność wirusów. W laboratoriach oraz oddziałach szpitalnych, w przypadku podejrzenia biegunki wirusowej u dziecka wykonuje się immunodiagnostyczny test z kału.
Badanie to polega na wykrywaniu w próbce kału biegunkowego specyficznych białek wirusowych, które świadczą o obecności wirusa danego rodzaju. Białka wirusowe nazywane są antygenami. Test umożliwia szybszą diagnostykę w przebiegu ostrej biegunki, ponieważ test jest w stanie wykryć dwa główne czynniki etiologiczne, czyli: rotawirusy i adenowirusy. Skraca to znacznie czas konieczny do postawienia trafnej diagnozy.
Szybkie, czułe testy immunodiagnostyczne do wykrywania rotawirusów i adenowirusów w kale są dostępne również w aptekach. Test przeznaczony jest do samodzielnego wykonania w domu. Czułość i swoistość testu jest taka sama jak w przypadku testów laboratoryjnych tego typu.
W razie konieczności każda mama, jest w stanie w łatwy sposób sprawdzić czy dziecko nie ma groźnej infekcji. W przypadku starszych dzieci próbkę kału można pobrać na specjalną podkładkę, gdy dziecko korzysta z toalety lub nocnika. Istnieje również możliwość pobrania próbki bezpośrednio z pampersa.
Pozytywny wynik testu (czyli potwierdzający obecność antygenów wirusowych) świadczy o aktywnym procesie zakaźnym trwającym u dziecka. Wskazana jest konsultacja z lekarzem. Szybkie rozpoznanie przyczyny biegunki, zmniejsza ryzyko hospitalizacji.
Szybkie rozpoznanie biegunki rotawirusowej lub adenowirusowej umożliwia podjęcie środków zapobiegawczych odwodnieniu, przyspiesza podjęcie decyzji o wizycie lekarskiej i redukuje ryzyko hospoilatizacji.
[1] Oleksy M.: Występowanie rotawirusów i adenowirusów u dzieci z objawami biegunki na terenie Dolnego Śląska, Hygeia Public Health 2015, 50(4): 598-603.
[2] Korycka M.: Epidemiologia zakażeń rotawirusowych u dzieci, Przegl. Epidemiol. 2001, 55:275-9.
[3] Raport opracowany przez portal politykazdrowotna.com pod redakcją Aleksandry Kurowskiej.
[4] Korycka M.: Epidemiologia zakażeń Rotawirusowych u dzieci. Przegl Epidemiol, 55, 275-279, 2021.
[5] Kuchar E., Nitsch-Osuch A., Szenborn, L: Szczepienia niemowląt przeciwko rotawirusom – czy ochronę populacyjną zyskują starsze dzieci i dorośli? Forum zakażeń, 4(6), 365-371, 2013.
[6] https://www.gov.pl/web/gis/rotawirusy
