730 332 383

Rotawirusy i adenowirusy – zakaźna biegunka u dziecka

Ostra biegunka (grypa jelitowa, jelitówka) to druga najczęstsza przyczyna wizyt u lekarza w okresie niemowlęcym i wczesno-dziecięcym. Jest to również główny powód hospitalizacji dzieci. Najczęstszą przyczyną biegunek u dzieci są zakażenia wirusowe wywoływane przez rotawirusy i adenowirusy. Prawie każde dziecko zanim ukończy 5 rok życia rok przechodzi co najmniej 1 infekcję rotawirusem, podobnie jest z adenowirusami.

Oba wirusy mają bardzo dużą zakaźność i mogą wywołać u dzieci poważne powikłania, a nawet zagrażające życiu odowdnienie. Przechorowanie nie chroni przed ponowną infekcją, a szczepionka na rotawirusy nie zapobiega zakażeniu. Ostra biegunka u dzieci wymaga zdiagnozowania przyczyny. Najszybszym sposobem wykrycia zakażenia jest test na rotawirusy i adenowirusy z kału.

Biegunka u dzieci – statystyki

Grupą wiekową, która najczęściej choruje są dzieci w wieku do 5 lat – podatne na zakażenia są szczególnie maluchy między 6 miesiącem, a 2 rokiem życia. Biegunki wirusowe mają najcięższy przebieg u dzieci poniżej 6 miesiąca życia, ponieważ ich organizm szybko ulega odwodnieniu

  • 200 tys. – tyle dzieci każdego roku trafia do lekarza z powodu zakażenia żołądkowo – jelitowego
  • 50 tys. – roczna liczba hospitalizacji dzieci z powodu zakażenia rotawirusami
  • Do 5 r.ż. prawie każe dziecko przechodzi przynajmniej 1 infekcję rotawirusową (7 na 10 dzieci w tej grupie wiekowej przechodzi dwa zakażenia, a 4 na 10 ma trzy infekcje)
  • 1 na 20 dzieci w każdej grupie wiekowej przejdzie zakażenie adenowirusowe
  • 57% chorych dzieci, z powodu biegunki adenowirusowej trafia do szpitala

Jak i gdzie dziecko ulega zakażeniu?

Główne miejsce zakażeń to żłobki i przedszkola, gdzie jedno chore dziecko może być powodem infekcji u innych dzieci i pracowników. Najmniejsze maluchy, najczęściej zapadają na infekcje w wyniku zakażenia od rodziców. Rotawirus jest drugą najczęstszą przyczyną ognisk zakażeń szpitalnych. Dziecko hospitalizowane np. z powodu infekcji górnych dróg oddechowych może ulec zakażeniu rotawirusem również w szpitalu – łapiąc infekcję od innych małych pacjentów na oddziale.

  • fekalno-ustną (brudne ręce, przez zanieczyszczone przedmioty, wspólne zabawki, sztućce, przybory toaletowe)
  • kroplekową (przez bezpośredni kontakt z osobą chorą)
  • pokarmową (przez zanieczyszczoną wodę lub żywność)

Rotawirusy są bardzo zakaźne – na dłoniach mogą utrzymywać się do 4 godzin, natomiast na suchych powierzchniach do 2 miesięcy. Charakteryzują się dużą wytrzymałością i stabilnością w środowisku zewnętrznym. Zostają zniszczone dopiero w temp. 60°C po 30 minutach.

Biegunka wirusowa – objawy infekcji

ROTAWIRUSY

Najcięższa jest pierwsza infekcja rotawirusowa. Rotawirusy uszkadzają dojrzałe enterocyty (komórki jelita cienkiego budujące kosmki jelitowe) wywołując stan zapalny żołądka i jelit. Powoduje to zaburzenie wchłaniania substancji odżywczych przez jelito cienkie. Okres wylęgania infekcji rotawirusowej wynosi 2-4 dni (tzn. od momentu kontaktu z wirusem do pojawienia się objawów mija co najmniej doba). Choroba trwa zwykle 4-10 dni, sporadycznie może się przedłużać do kilku tygodni. Wydalanie wirusów utrzymuje się nawet do 30 dni lub dłużej.

Zakażenia u dzieci mogą mieć różną postać – od bezobjawowej z nudnościami oraz bólami brzucha, aż do pełnoobjawowej, gdzie pojawia się biegunka lub śluz w kale.

OBJAWY ZAKAŻENIA ROTAWIRUSEM U DZIECKA:

  • WODNISTA BIEGUNKA (KILKA DO KILKUNASTU NA DOBĘ WODNISTYCH LUB LUŹNYCH STOLCÓW)
  • WYMIOTY W ILOŚCI 2-3 NA DOBĘ
  • GORĄCZKA DO 38,5°C
  • TKLIWOŚĆ BRZUCHA
  • W KALE MOŻE POJAWIĆ SIĘ ŚLUZ
  • UTRATA APETYTU
  • DZICKO JEST NIESPOKOJNE

Szczepienia na rotawirusy – czy zapobiegają infekcji?

Szczepienie nie zapobiega zachorowaniu lecz powoduje, że przebieg infekcji rotawirusem jest łagodniejszy i znacznie zmniejsza ryzyko hospitalizacji!

ADENOWIRUSY

Jest to drugi co do częstości występowania wirus wywołujący biegunki u dzieci. Objawy kliniczne infekcji adenowirusowej utrzymują się dłużej niż w przypadku biegunek rotawirusowych i trwają zwykle 7-8 dni.

OBJAWY ZAKAŻENIA ADENOWIRUSEM U DZIECKA:

  • WYMIOTY
  • BÓL BRZUCHA
  • BIEGUNKA KRWAWA (RZADKO)
  • OBJAWY ZE STRONY INNYCH UKŁADÓW (ZAPALENIE SPOJÓWEK, ZAPALENIE GARDŁA CZY INFEKCJA GÓRNYCH DRÓG ODDECHOWYCH)

Biegunka u dziecka wymaga diagnostyki w celu rozpoznania podłoża / przyczyny choroby. Biegunki bakteryjne wymagają stosowania antybiotyku, natomiast w przypadku biegunki rotawirusowej i adenowirusowej – nie ma specyficznego leczenia. W większości przypadków biegunka wirusowa przebiega łagodnie.

Biegunka wirusowa niekiedy może przybrać ciężki przebieg, wtedy szybko dochodzi o odwodnienia organizmu i zaburzeń wodno-elektrolitowych. Odwodnienie dużego stopnia zawsze wymaga leczenia w szpitalu (dożylne podawanie płynów – kroplówki).

Badanie kału – bezbolesna metoda na wykrycie wirusów

Ponieważ ostre biegunki u dzieci najczęściej wywołane są przez rota i adenowirusy, najszybszym sposobem weryfikacji podłoża zakażenia jest badanie kału na obecność wirusów. W laboratoriach oraz oddziałach szpitalnych, w przypadku podejrzenia biegunki wirusowej u dziecka wykonuje się immunodiagnostyczny test z kału.

Badanie to polega na wykrywaniu w próbce kału biegunkowego specyficznych białek wirusowych, które świadczą o obecności wirusa danego rodzaju. Białka wirusowe nazywane są antygenami. Test umożliwia szybszą diagnostykę w przebiegu ostrej biegunki, ponieważ test jest w stanie wykryć dwa główne czynniki etiologiczne, czyli: rotawirusy i adenowirusy. Skraca to znacznie czas konieczny do postawienia trafnej diagnozy.

Szybki test do wykonania w domu z apteki

Szybkie, czułe testy immunodiagnostyczne do wykrywania rotawirusów i adenowirusów w kale są dostępne również w aptekach. Test przeznaczony jest do samodzielnego wykonania w domu. Czułość i swoistość testu jest taka sama jak w przypadku testów laboratoryjnych tego typu.

test na rotawirusy

W razie konieczności każda mama, jest w stanie w łatwy sposób sprawdzić czy dziecko nie ma groźnej infekcji. W przypadku starszych dzieci próbkę kału można pobrać na specjalną podkładkę, gdy dziecko korzysta z toalety lub nocnika. Istnieje również możliwość pobrania próbki bezpośrednio z pampersa.  

Pozytywny wynik testu (czyli potwierdzający obecność antygenów wirusowych) świadczy o aktywnym procesie zakaźnym trwającym u dziecka. Wskazana jest konsultacja z lekarzem. Szybkie rozpoznanie przyczyny biegunki, zmniejsza ryzyko hospitalizacji.

Szybkie rozpoznanie biegunki rotawirusowej lub adenowirusowej umożliwia podjęcie środków zapobiegawczych odwodnieniu, przyspiesza podjęcie decyzji o wizycie lekarskiej i redukuje ryzyko hospoilatizacji.

UWAGA !

Uwaga na rotawirusy-min

Bibliografia:

[1] Oleksy M.: Występowanie rotawirusów i adenowirusów u dzieci z objawami biegunki na terenie Dolnego Śląska, Hygeia Public Health 2015, 50(4): 598-603.
[2] Korycka M.: Epidemiologia zakażeń rotawirusowych u dzieci, Przegl. Epidemiol. 2001, 55:275-9.
[3] Raport opracowany przez portal politykazdrowotna.com pod redakcją Aleksandry Kurowskiej.
[4] Korycka M.: Epidemiologia zakażeń Rotawirusowych u dzieci. Przegl Epidemiol, 55, 275-279, 2021.
[5] Kuchar E., Nitsch-Osuch A., Szenborn, L: Szczepienia niemowląt przeciwko rotawirusom – czy ochronę populacyjną zyskują starsze dzieci i dorośli? Forum zakażeń, 4(6), 365-371, 2013.
[6] https://www.gov.pl/web/gis/rotawirusy