Z artykułu dowiesz się:
- jak postępować po ukąszeniu przez kleszcza
- co rekomendują lekarze i diagności
- jakie objawy infekcji mogą wystąpić
- jakie badania należy wykonać w kierunku boreliozy
- na co zwrócić uwagę, aby nie przegapić ukąszenia
Stosując się do poniższych punktów i zaleceń możesz zapobiec rozwojowi infekcji. Samokontrola w przypadku boreliozy to jeden z najważniejszych czynników, który chroni nas przed rozwojem choroby!
Co robić po ukąszeniu kleszcza?
1. Wypatruj nietypowych śladów na swojej skórze w okolicach ukąszenia
Okolice ukąszenia: najczęściej są to pachwiny, okolice pod kolanami, pachy, skóra głowy (między włosami), brzuch. Ugryzienie kleszcza najczęściej powoduje powstanie na skórze, w miejscu ukąszenia:
- stanu zapalnego
- opuchlizny
- wysypki
Powyższe zmiany skórne mogą być spowodowane substancjami zawartymi w ślinie kleszcza. Wypatruj zmian na skórze oraz wszelkich innych niepokojących zmian, które nasilają się z czasem po ugryzieniu kleszcza.
rumień wędrujący – najbardziej charakterystyczny objaw wczesnej boreliozy, który jest bezpośrednim objawem infekcji krętkami Borrelia.
Niestety objaw ten występuje tylko u kilku procent chorych (2-5%). Rumień po kleszczu stanowi podstawę do zastosowania antybiotyku. Zdarza się również, że rumień może wystąpić w innym miejscu niż miejsce ukąszenia. Pojawia się po około jedynym tygodniu od kontaktu z kleszczem.
Jeśli zauważysz nietypowe zmiany skórne na swoim ciele po kontakcie z kleszczem – koniecznie udaj się do lekarza!
2. Obserwuj swoje samopoczucie i objawy
W początkowym stadium zakażenia objawy boreliozy są bardzo często mylone z innymi chorobami takimi przeziębienie czy grypa.
Objawy wczesnej infekcji
(okres do 6 miesiąca od ukąszenia):
- gorączka
- bóle stawowo – mięśniowe
- dreszcze
- złe samopoczucie
- ogólne osłabienie organizmu
Jeśli miałeś kontakt z kleszczem nigdy nie lekceważ objawów grypopodobnych jakie daje Twój organizm.
3. Wykonaj test na boreliozę z krwi
Diagnostyka boreliozy obejmuje dwa etapy badania krwi. Pierwszym etapem są testy przesiewowe:
- metoda ELISA (laboratorium) – przeciwciała IgM, przeciwciała IgG
- szybki test na boreliozę z krwi (apteka) – przeciwciała IgM (wczesna infekcja)
Jak samodzielnie wykonać test na boreliozę z apteki na wczesną infekcję?
W jakim czasie, po ukąszeniu wykonać test?
UWAGA! wyniki pozytywne (dodatnie) testów przesiewowych są następnie weryfikowane kolejnym, bardziej dokładnym badaniem wykonywanym w laboratorium medycznym:
- metoda Western Blot (laboratorium) – przeciwciała IgM, przeciwciała IgG
Badania na boreliozę opierają się o wykrywanie przeciwciał. Przeciwciała to cząsteczki, które układ odpornościowy produkuje po wniknięciu do organizmu krętków Borrelia (bakterie powodujące boreliozę).
Czym różni się badanie przeciwciał IgM od IgG?
Przeciwciała IgM są wytwarzane na początku infekcji – od około 2 tygodnia od ukąszenia. Utrzymują się we krwi przez kilka – kilkanaście miesięcy. Jeśli Twoja infekcja jest świeża – wykonaj test z apteki na przeciwciała IgM (najlepiej po 6 tygodniu od kontaktu z kleszczem).
Wraz z rozwojem infekcji poziom przeciwciał IgM zaczyna spadać. Na ich miejsce organizm wytwarza przeciwciała IgG, które są bardziej precyzyjne w walce z bakteriami. Jeśli infekcja nastąpiła kilkanaście miesięcy temu – wykonaj test na przeciwciała IgG w laboratorium medycznym.
Jeśli nie wiesz, kiedy nastąpiło ugryzienie kleszcza – wykonaj obydwa badania (IgM oraz IgG).
4. Badanie boreliozy z kleszcza (jego fragmentów)
Wiele osób, chcąc uprzedzić ewentualną infekcję decyduje się na tzw. badanie kleszcza na obecność boreliozy. Tego rodzaju badanie nie jest uznawane przez Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych. Jego wykonanie nie ma medycznego uzasadnienia, ponieważ nie potwierdza infekcji w organizmie człowieka tylko obecność bakterii w ciele kleszcza. Dodatni wynik testu z kleszcza i tak trzeba będzie potwierdzić wykonaniem badań krwi.
Należy pamiętać, że testy na boreliozę wykonujemy zawsze z krwi pacjenta, a nie z kleszcza!
Dlaczego tak łatwo przegapić ukąszenie kleszcza?
Wiele osób nawet nie podejrzewa, że ich objawy mogą być związane z rozwijająca się boreliozą.
Duża część z nich po zdiagnozowaniu choroby zaprzecza, że była kiedykolwiek ukąszona przez kleszcza.
Z czego wynika ten fakt?
1. Trudna do zauważenia Nimfa – maleńka najbardziej agresywna postać kleszcza
Nimfa to mała i trudna do zauważenia postać kleszcza. To właśnie nimfy są najbardziej agresywnymi formami rozwojowymi kleszczy i najczęściej to one są odpowiedzialne za ukąszenie. Bardzo niepokojący jest fakt, że w nimfach stwierdza się nawet 10-20 razy więcej krętków Borrelia niż w pozostałych postaciach – w tym dorosłych kleszczach.
2. Ugryzienie kleszcza jest bezbolesne
Kleszcze w miejscu ukłucia wydzielają substancję znieczulającą skórę. Do tego wybierają miejsca o największym ukrwieniu, często słabo widoczne (np. tylny obszar kolan, pachwiny).
3. Kleszcz, aby zaraził wcale nie musi się „najeść”
Wystarczy kilka godzin żerowania kleszcza (jego obecności w naszym ciele), aby krętki wniknęły do naszego organizmu. Co za tym idzie, mniejszego „nienajedzonego” kleszcza znacznie trudniej zauważyć. Często podczas kąpieli, kiedy myjemy ciało – nieświadomie usuwamy pasożyta, nie odnotowując faktu ukąszenia.
4. Niejednoznaczne objawy boreliozy na początku infekcji
Początkowe symptomy infekcji, takie jak: gorączka, bóle stawowo-mięśnowe, dreszcze oraz złe samopoczucie często w naszym mniemaniu nie zwiastują niczego niebezpiecznego i są kojarzone z grypą lub przeziębieniem. Po ich ustąpieniu szybko zapominamy o przebytych dolegliwościach, a borelioza może w tym czasie rozwijać się w najlepsze!
Na co zwrócić uwagę, aby nie przegapić ukąszenia przez kleszcza?
Wykrycie infekcji w pierwszej fazie zakażenia pozwala na najbardziej efektywne leczenie i uniknięcie skutków choroby.
Po powrocie z „terenów zielonych” sprawdź miejsca na ciele, gdzie kleszcze lubią się „przyczepić”
Bibliografia:
[1] Woś H.: Borelioza, choroba przenoszona przez kleszcze, Pediatria Polska, vol.85,2010, 371-374.
[2] Tylewska-Wierzbanowska S.: Kleszcze jako wektor i rezerwuar chorób infekcyjnych (profilaktyka i zwalczanie zakażeń odkleszczowych) Ordynator Leków, 9, 2009, 93-94.
[3] Flisiak R., Pancewicz S.: Diagnostyka i leczenie Boreliozy z Lyme, zalecenia Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych.
[4] Bielecki M., Kowal K.: Borelioza – diagnostyka, leczenie, powikłania. Terapia, 257, 50–57 (2011)