Wyniki boreliozy jak odczytać? Przyczyny fałszywych wyników badań

Wyniki boreliozy z badań laboratoryjnych krwi budzą wiele kontrowersji. Wśród pacjentów istnieje obawa, że wyniki na boreliozę nie są dokładne, a badania nie zawsze wykrywają infekcję. Jeszcze więcej obaw rodzi badanie kleszcza, którego wynik nie jest uznawany przez lekarzy.

Tylko badania krwi mogą potwierdzić infekcję, przy czym bardzo ważny jest czas ich wykonania (czas, który upłynął od momentu ukąszenia).

Sprawdź, jak odczytać wyniki badań na boreliozę (ELISA, Western Blot, test point of care z apteki). Dowiedź się, jakie są przyczyny wyników fałszywie dodatnich i fałszywie ujemnych. 

Interpretacja wyniku badań na boreliozę zależy od zastosowanej metody diagnostycznej. W przypadku szybkiego testu z apteki i badania ELISA z laboratorium medycznego – będzie to informacja o poziomie przeciwciał w krwi. Jeśli ilość przeciwciał przekracza daną normę (zakres referencyjny) – mówimy o wyniku pozytywnym (dodatnim). W tym wypadku wykonuje się bardziej czuły test potwierdzenia Western Blot, który pokazuje, czy w krwi znajdują się konkretne białka bakteryjne.

Należy pamiętać, że istnieją czynniki mogące wpłynąć na wiarygodność otrzymanego wyniku. Jest wiele przyczyn uzyskiwania wyników fałszywie dodatnich oraz fałszywie ujemnych na boreliozę. Wśród nich są m.in.: zbyt wczesne wykonanie badania, obecność innych chorób czy przyjmowanie niektórych leków.

Wyniki boreliozy jak odczytać

1. Jak odczytać wyniki badań na boreliozę metodą ELISA (przeciwciała IgM oraz IgG) z laboratorium?

W przypadku badania metodą ELISA oznacza się poziom przeciwciał IgM (wczesna infekcja) oraz przeciwciał IgG (postać przewlekła) w krwi pacjenta. Test ELISA to badanie przeprowadzane metodą ilościową w laboratorium medycznym z pobranej krwi (surowica). Na wyniku podaje się konkretną wartość stężenia przeciwciał w jednostkach RU/ml.

W zależności od uzyskanej wartości – wynik klasyfikuję się jako negatywny, graniczny lub pozytywny. Aby dokonać interpretacji wyniku porównujemy wartość otrzymaną z zakresami referencyjnymi podanymi na wyniku.

Wynik negatywny oznacza, że w krwi nie wykryto przeciwciał przeciwko Borrelia. Wynik pozytywy należy potwierdzić metodą Western Blot. Natomiast wynik graniczny uznaje się za niejednoznaczny (w tym przypadku zaleca się powtórzenie badania).

2. Interpretacja wyników szybkiego testu na boreliozę z apteki wykonywanego z krwi (przeciwciała IgM)?

Wynik szybkiego testu do samodzielnego wykonania ma postać jakościową – w krwi są obecne przeciwciała (wynik pozytywny) lub nie ma (wynik negatywny).

Na wyniku badania – w okienku testowym widoczna jest jedna linia w polu kontrolnym C (wynik negatywny) lub dwie linie – jedna w polu testowym T, druga w polu kontrolnym C (wynik pozytywny). W przypadku uzyskania wyniku pozytywnego – test należy również potwierdzić badaniem Western Blot jak w przypadku badania ELISA w laboratorium.

ZOBACZ TEŻ: jak samodzielnie wykonać test na boreliozę z krwi w domu

3. Jak odczytać wyniki badań na boreliozę – test potwierdzenia Western Blot (przeciwciała IgM oraz IgG) z laboratorium?

Badanie Western Blot ma bardzo wysoką swoistość, z tego względu jest testem weryfikującym (potwierdzającym). Test umożliwia wykrycie przeciwciał przeciwko kilku chorobotwórczym gatunkom bakterii – Borrelia burgdorferi, Borrelia afzeli, Borrelia garinii, Borrelia spielmanii.

W badaniu sprawdza się obecność w krwi swoistych przeciwciał przeciwko konkretnym antygenom (białkom) bakterii. W zależności od fazy choroby powstają przeciwciała przeciwko innym bakteryjnym białkom. Mogą to być np. przeciwciała klasy IgM przeciwko OspC które są wysoko specyficznym markerem wczesnej fazy boreliozy. To one najczęściej pojawiają się jako pierwsze w krwi.

W zależności od typu i ilości pojawiających się w krwi przeciwciał przeciwko białkom Borrelia uzyskujemy wynik negatywny, graniczny lub pozytywny. Negatywny wynik testu Western Blot oznacza, że w krwi nie ma swoistych przeciwciał przeciwko Borrelia (nawet jeżeli wynik przesiewowy np. ELISA był pozytywny). Wynik graniczny, jest uznawany za niejednoznaczny – w tym przypadku rekomenduje się powtórne wykonanie badania. Wynik pozytywny potwierdza obecność w krwi swoistych przeciwciał przeciwko Borrelia.

Borelioza wyniki dodatnie (pozytywne) – co robić?

Przeważająca cześć pacjentów wykonuje badania krwi prywatnie w laboratoriach medycznym. Należy pamiętać, że badania krwi wykonujemy po upływie określonego czasu po ukąszeniu, który wynosi około 6 tygodni (okres produkowania przeciwciał IgM). W przypadku badań w kierunku wykrywania przeciwciał IgG – należy je wykonać najlepiej po upływie kilkunastu miesięcy od ukąszenia.

W przypadku uzyskania wyników pozytywnych badań przesiewowych (ELISA w laboratorium, szybki test z apteki) należy potwierdzić je testem Western Blot oraz skonsultować się z lekarzem.

Przyczyny fałszywie ujemnych wyników badań na boreliozę

Wyniki boreliozy czasami mogą być fałszywie ujemne. Dzieje się tak wówczas, gdy pacjent chory, ma objawy, a mimo tego uzyskuje negatywny (ujemny) wynik badania. Co wtedy? Czy to znaczy, że badania zostały przeprowadzone w sposób niepoprawny czy może technika badania okazała się zbyt mało dokładna? Odpowiedź brzmi NIE, przyczyny należy szukać gdzie indziej…

Dlaczego uzyskuje się fałszywie ujemne wyniki badań u osoby chorej?

1. Zbyt wczesne wykonanie badań na boreliozę (tzw. okienko serologiczne)

Należy pamiętać, że badania nie wykonujemy zaraz po ukąszeniu kleszcza. Organizm potrzebuje czasu na wyprodukowanie przeciwciał. Przeciwciała IgM (świeża infekcja) pojawiają się najwcześniej po 2 tygodniach od zakażenia, a u niektórych osób dopiero po 6 tygodniach. Natomiast przeciwciała IgG pojawiają się zazwyczaj w 2 miesiącu od zakażenia. Wykonanie badania zbyt wcześnie spowoduje, że wynik wyjdzie ujemny – co nie wyklucza rozwoju infekcji.

2. Defekt układu odpornościowego

Niekiedy zdarza się, że mamy do czynienia z defektem układu odpornościowego u osoby zainfekowanej boreliozą. Zarówno nabyty, jak i wrodzony co powoduje, że odpowiedź immunologiczna na zakażenie jest zbyt słaba, aby wykryć we krwi przeciwciała. Badania wówczas będą fałszywie ujemne.

3. Lokalna produkcja przeciwciał w układzie nerwowym lub w stawach

Zdarza się, że przeciwciała przeciwko Borrelia produkowane są jedynie w miejscach, gdzie obecna jest infekcja. W przypadku, kiedy przeciwciała obecne są jedynie w płynie mózgowo-rdzeniowym lub płynie stawowym, mogą nie być wykrywane za pomocą badań krwi.

4. Przebyta wcześniej antybiotykoterapia

Przyjmowanie antybiotyków może mieć wpływ na osłabienie odpowiedzi immunologicznej, a tym samym na obniżenie stężenia przeciwciał – co powoduje fałszywie ujemny wynik badań w kierunku boreliozy.

Przyczyny fałszywie dodatnich wyników badań na boreliozę

Wyniki na boreliozę mogą być również fałszywie dodatnie (pozytywne), pomimo braku infekcji Borrelia.

Dlaczego uzyskuje się fałszywie dodatnie wyniki badań na boreliozę u osoby zdrowej?

1. Reakcje krzyżowe w wyniku innych infekcji

W wyniku innych infekcji, które przeszedł pacjent (np. kiła, wirus EBV) mogą powstawać przeciwciała bardzo podobne do przeciwciał obecnych podczas infekcji boreliozy. Jest to spowodowane obecnością takich samych antygenów na powierzchni tych patogenów.

2. Choroby Autoimmunologiczne (autoprzeciwciała w krwi pacjenta)

W przypadku, gdy pacjent ma chorobę autoimmunologiczną, a poziom autoprzeciwciał w krwi jest wysoki – można zaobserwować występowanie wyników fałszywie dodatnich w testach na boreliozę.

Fałszywe wyniki badania kleszcza

Skuteczność i wiarygodność badania kleszcza nie została potwierdzona i nie jest honorowana przez Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych. Weryfikacja skuteczności takich badań jest trudna. W przypadku uzyskania wyniku dodatniego i tak należy wykonać badania krwi, aby potwierdzić zakażenie u człowieka. W przypadku uzyskania wyniku ujemnego – nie ma 100% pewności, że nie doszło do zakażenia.

Dowiedz się więcej na temat wiarygodności badania kleszcza w tym miejscu