Niedokrwistość z niedoboru żelaza – anemia a ferrytyna
Prawie 80% wszystkich przypadków anemii spowodowanych jest niedoborem żelaza. Niedokrwistość z niedoboru żelaza to jedno z najczęściej występujących na świecie schorzeń hematologicznych. Niedobór tego ważnego składnika mineralnego dotyczy nawet 20% kobiet w wieku rozrodczym i ponad 4% wszystkich mężczyzn.
Anemia jest związana ze spadkiem ilości czerwonych krwinek oraz zmniejszoną zawartością hemoglobiny – transportującej tlen. Magazynem żelaza w komórkach jest białko – ferrytyna. Ferrytyna jest najlepszym parametrem służącym do rozpoznania niedoboru żelaza – spadek stężenia żelaza zawsze powoduje zmniejszenie się stężenia ferrytyny.
Niedokrwistość (anemia)
Czerwone krwinki (erytrocyty) są komórkami produkowanymi w szpiku kostnym. Stanowią jeden z głównych składników krwi. W erytrocytach znajduje się białko – hemoglobina. To dzięki niej krwinki czerwone mogą transportować tlen do wszystkich tkanek organizmu. Każda cząsteczka hemoglobiny zawiera w sobie żelazo. Niedobór żelaza prowadzi do spadku ilości hemoglobiny oraz najczęściej zmniejszenia ilości krwinek czerwonych.
Niedokrwistość pojawia się, gdy dochodzi do zmniejszenia stężenia hemoglobiny (Hb), spadku hematokrytu (Ht) oraz znaczącego spadku liczby erytrocytów.
Niedobór żelaza
Prawie 80% wszystkich przypadków anemii związanych jest z niedoborem żelaza. Niedobór żelaza w organizmie powoduje zaburzenia w produkcji hemoglobiny, w wyniku czego w krwi pojawiają się małe erytrocyty o zmniejszonej ilości hemoglobiny. Niedobory tego ważnego pierwiastka dotyczą każdej grupy wiekowej.
Niedostateczna ilość żelaza w organizmie może wynikać:
- ze zbyt małej podaży tego pierwiastka w diecie (niedostateczne spożycie żelaza może być efektem braku spożycia pokarmów zawierających żelazo np. mięso, rośliny strączkowe)
- upośledzonego wchłaniania żelaza (np. związane z chorobą autoimmunologiczną)
- utraty krwi (np. krwawienia przy wrzodach)
U kobiet przyczyną spadku stężenia żelaza są krwawienia miesiączkowe, natomiast u mężczyzn często utajone krwawienia – głównie w układzie pokarmowym.
Czym jeszcze może być wywołana anemia?
Innymi typami niedokrwistości są:
- pokrwotoczna
- hemolityczna
- aplastyczna
- związana z chorobami przewlekłymi
- z niedoboru witaminy B12
- z niedobory kwasu foliowego
Ogólne objawy anemii
Objawami wspólnymi dla każdego typu anemii są:
- znaczące osłabienie
- męczliwość
- spadek lub upośledzenia koncentracji
- tachykardia
- duszności (spowodowane upośledzeniem dostarczania tlenu)
- zawroty głowy
- bladość skóry
- bladość błon śluzowych
Objawy długotrwałego niedoboru żelaza:
- spadek odporności
- nerwowość
- spaczone łaknienie (glina, kreda, krochmal)
- zmiany na błonie śluzowej języka (ból i pieczenie, wygładzenie powierzchni języka)
- suchość skóry i błon śluzowych
- bolesne pęknięcia kącików ust
- zmiany paznokci (blade, kruche, z podłużnymi rowkami)
- zmiany włosów (cienkie, łamliwe, rozdwojone końcówki, łatwo wypadające).
Należy pamiętać, że choroba może objawiać się tylko niektórymi symptomami. Choroba może mieć również charakter bezobjawowy.
Ferrytyna – magazyn żelaza
Ferrytyna to białko pełniące kluczową role gospodarowania żelazem w organizmie. Najwięcej ferrytyny znajduje się w komórkach śledziony, wątroby (hepatocytach) oraz w szpiku kostnym. Ferrytyna ma za zadanie magazynować żelazo, więc jej stężenie odzwierciedla „zapas” żelaza w organizmie.
W procesie erytropoezy, czyli procesie powstawania krwinek czerwonych organizm korzysta właśnie z zapasów żelaza związanych z ferrytyną. Ferrytyna chroni również organizm przed nadmiarem żelaza, które w zbyt dużych ilościach jest toksyczne !
Norma dla ferrytyny (wartości referencyjne)
Poziom ferrytyny w krwi jest uzależniony od płci, a zakres normy jest dość szeroki.
- Dla kobiet norma wynosi 10–200 μg/l
- Dla mężczyzn norma wynosi 15–400 μg/l
Spadek stężenia ferrytyny w krwi związany jest zawsze z rozwojem niedokrwistości z niedoboru żelaza lub utajonym niedoborze żelaza !
Badanie ferrytyny z krwi jest najlepszym parametrem diagnozującym niedobór żelaza.
Poziomem alarmującym o możliwości niedoboru żelaza u obu płci jest spadek stężenia ferrytyny w krwi poniżej 20 μg/l (lub 20 ng/ml)!
Bibliografia:
[1] Kosiorowska E., Hartleb M.: Ferrytyna – strategia diagnostyczna dla wysokich stężeń osoczowych. Gastroenterologia Praktyczna 2016, 4 (33), 37-45.
[2] Korzeniowsk K., Wietlicka I., Jabłecka A.: Zaburzenia gospodarki żelaza Część 2. Niedobory żelaza, Farmacja Współczesna 2012; 5: 146-150.
Poprzedni wpis
Następny wpis
VEDALAB