Niedokrwistość (anemia)
Czerwone krwinki (erytrocyty) są komórkami produkowanymi w szpiku kostnym. Stanowią jeden z głównych składników krwi. W erytrocytach znajduje się białko – hemoglobina. To dzięki niej krwinki czerwone mogą transportować tlen do wszystkich tkanek organizmu. Każda cząsteczka hemoglobiny zawiera w sobie żelazo. Niedobór żelaza prowadzi do spadku ilości hemoglobiny oraz najczęściej zmniejszenia ilości krwinek czerwonych.
Niedobór żelaza
Prawie 80% wszystkich przypadków anemii związanych jest z niedoborem żelaza. Niedobór żelaza w organizmie powoduje zaburzenia w produkcji hemoglobiny, w wyniku czego w krwi pojawiają się małe erytrocyty o zmniejszonej ilości hemoglobiny. Niedobory tego ważnego pierwiastka dotyczą każdej grupy wiekowej.
Niedostateczna ilość żelaza w organizmie może wynikać:
- ze zbyt małej podaży tego pierwiastka w diecie (niedostateczne spożycie żelaza może być efektem braku spożycia pokarmów zawierających żelazo np. mięso, rośliny strączkowe)
- upośledzonego wchłaniania żelaza (np. związane z chorobą autoimmunologiczną)
- utraty krwi (np. krwawienia przy wrzodach)
U kobiet przyczyną spadku stężenia żelaza są krwawienia miesiączkowe, natomiast u mężczyzn często utajone krwawienia – głównie w układzie pokarmowym.
Czym jeszcze może być wywołana anemia?
Innymi typami niedokrwistości są:
- pokrwotoczna
- hemolityczna
- aplastyczna
- związana z chorobami
- przewlekłymi
- z niedoboru witaminy B12
- z niedobory kwasu foliowego
Ogólne objawy anemii
Objawami wspólnymi dla każdego typu anemii są:
znaczące osłabienie
męczliwość
spadek lub upośledzenia
koncentracji
tachykardia
duszności (spowodowane upośledzeniem dostarczania tlenu)
zawroty głowy
bladość skóry
bladość błon śluzowych
Objawy długotrwałego niedoboru żelaza:
- spadek odporności
- nerwowość
- spaczone łaknienie (glina, kreda, krochmal)
- zmiany na błonie śluzowej języka (ból i pieczenie, wygładzenie powierzchni języka)
- suchość skóry i błon śluzowych
- bolesne pęknięcia kącików ust
- zmiany paznokci (blade, kruche,
- z podłużnymi rowkami)
zmiany włosów (cienkie, łamliwe, rozdwojone końcówki, łatwo wypadające).
Należy pamiętać, że choroba może objawiać się tylko niektórymi symptomami. Choroba może mieć również charakter bezobjawowy.
Ferrytyna - magazyn żelaza
Ferrytyna to białko pełniące kluczową role gospodarowania żelazem w organizmie. Najwięcej ferrytyny znajduje się w komórkach śledziony, wątroby (hepatocytach) oraz w szpiku kostnym. Ferrytyna ma za zadanie magazynować żelazo, więc jej stężenie odzwierciedla „zapas” żelaza w organizmie.
W procesie erytropoezy, czyli procesie powstawania krwinek czerwonych organizm korzysta właśnie z zapasów żelaza związanych z ferrytyną. Ferrytyna chroni również organizm przed nadmiarem żelaza, które w zbyt dużych ilościach jest toksyczne !
Objawami wspólnymi dla każdego typu anemii są:
Poziom ferrytyny w krwi jest uzależniony od płci, a zakres normy jest dość szeroki.
- Dla kobiet norma wynosi 10–200 μg/l
- Dla mężczyzn norma wynosi 15–400 μg/l
Spadek stężenia ferrytyny w krwi związany jest zawsze z rozwojem niedokrwistości z niedoboru żelaza lub utajonym niedoborze żelaza !
Badanie ferrytyny z krwi jest najlepszym parametrem diagnozującym niedobór żelaza.
Poziomem alarmującym o możliwości niedoboru żelaza u obu płci jest spadek stężenia ferrytyny w krwi poniżej 20 μg/l (lub 20 ng/ml)!
Bibliografia
[1] Kosiorowska E., Hartleb M.: Ferrytyna – strategia diagnostyczna dla wysokich stężeń osoczowych. Gastroenterologia Praktyczna 2016, 4 (33), 37-45.
[2] Korzeniowsk K., Wietlicka I., Jabłecka A.: Zaburzenia gospodarki żelaza Część 2. Niedobory żelaza, Farmacja Współczesna 2012; 5: 146-150.